Yeşilçam’ın kahramanları artık yetim: Yılmaz Atadeniz’i kaybettik

Yıl 2017… Antalya Film Festivali’ndeyiz. O meşhur korteji takip ediyorum. Turkuaz bir Impala’nın ön koltuğunda Yılmaz Atadeniz ile Agah Özgüç el sallıyor. Fotoğraflarını çekiyorum. Yılmaz Atadeniz “Çek çek, biz tarih olunca anı olur” diyor. Agah Abi’yi 2022’de kaybettik. Yılmaz Atadeniz de bugün yaşamını yitirdi.

Yeşilçam’ın ilk günlerinden itibaren sinemamızın tarihine tanıklık etmiş üç beş sinemacıdan biriydi Yılmaz Atadeniz. Senarist, yapımcı, yönetmen, kurgucu… Komple sinemacılardandı. Dram ve komedinin hakim olduğu Türk sinemasında, western’den fantastiğe, avantüreden süper kahraman filmlerine alan açan bir sinemacı oldu.

2017’de Antalya Film Festivali’nin kortejinde Yılmaz Atadeniz Agah Özgüç ile birlikte…

1 Şubat 1932’de İstanbul’da doğan Atadeniz sinemayla Charlie Chaplin’in Şarlo filmleri sayesinde tanışmıştı. Beyoğlu’nda Ses Tiyatrosu’nun içindeki bir sinemada izlemişti Şarlo’yu. Sonradan yönetmen olacak abisi Orhan Atadeniz’in Arnavutköy’de bir sinemada makinistlik yapması vesilesiyle küçükken bol bol film izlemesi, ona bambaşka bir dünyanın kapısını açmıştı. Hayal fabrikası denen sinemanın tedrisatından film izleye izleye geçmişti.  Zaten o yıllarda izlediği filmler Türk sinemasında tür sinemasını inşa etmesine neden olacaktı. Abisi sayesinde sadece bedava film izlemedi sinema dünyasına da onun vesilesiyle girdi. Çekirdekten kurgucu olarak yetişti.

‘Çirkin Kral’ın yönetmeni

Fantastik Türk filmlerinin öncülerinden olan, abisi Orhan Atadeniz’in yönettiği 1951 yapımı ‘Tarzan İstanbul’da filminin senaristiydi. 33 yaşında Orhan Atadeniz vefat edince Atıf Yılmaz’ın asistanlığı yapmaya başladı. İlk yönetmenliği Kemalettin Tuğcu romanından uyarlanan 1963 yapımı ‘Yüz Karası’ oldu. Yapım şirketinin sahibi filmin kopyasını baltayla parçaladığı için izleyemediğimiz bir filmdi oldu ‘Yüz Karası’… Ama aynı yıl çektiği Suna Pekuysal’lı ‘Yedi Kocalı Hürmüz’ ile Yeşilçam dünyasında dikkat çekmişti.

Yılmaz Güney’in ‘Çirkin Kral’ dönemlerinde onunla yol arkadaşlığı yapan sinemacılardandı Yılmaz Atadeniz. ‘Çirkin Kral’ filmi de dahil 14 film çektiler. Güney’in avantür filmler çektiği döneminde yaratılan kahraman imajınına ciddi katkısı olmuştu. Lakin bir yandan da fantastik sinemanın kapısını araladı Türk sinemasında.

Aslında dönemin sinema şartlarının bir sonucuydu bu. Yıllar sonra verdiği söyleşide fantastik filmler çekmesinin nedeni “O devirde Türkân Şoray, Fatma Girik, Filiz Akın gibi sanatçılardan tarih almak çok zordu. Ne yapmalıydık ki, onların filmleri ile rekabet edebilelim? Abim Orhan Atadeniz’in yaptığı ‘Tarzan İstanbul’da’ tüm dünyaya satılmıştı. Biz de onun yolunu takip ettik. Başarımın sırrı, o dünyayı iyi kurgulayabilmemdedir” diyerek açıklayacaktı.

Fotoromanlardan Yeşilçam’a: ‘Kilink İstanbul’da’

Lakin o dünya iyi tanıyordu. Sinema izleyicisinin fotoromana olan düşkünlüğü keşfetmişti. ‘Kilink İstanbul’da’, ‘Maskeli 5’ler’, ‘Zorro Kamçılı Süvari’, ‘Maskeli Şeytan’… Yılmaz Atadeniz kariyeri boyunca çizgi roman dünyasını Yeşilçam’a taşıdı. Toplumun kahramanlara duyduğu ihtiyacı keşfetmişti. Sinemada bu ihtiyaca yönelik boşluğu görüp bu yönde filmler çekti. Üstelik düşük bütçelerle çekiyordu bu filmleri. Çekirdekten kurgucu olduğu için, seyirciyi beyazperdede anlattığı maceranın içinde tutacak usta işi kurgu yapabiliyordu. Ki dekupaj sinemasının ustası Atıf Yılmaz’ın yanında yetiştiği için de film çekerken hızlı davranabiliyordu. Bütün bunlar onun hızlı film çekmesini, kurgusu sağlam filmler yapmasını sağladı.

Yılmaz Atadeniz 2016’da NTV’de Hasan Bülent Kahraman’ın ‘Bildiğiniz Gibi Değil’ programına katılıp sinema macerasını anlatmıştı.

Sinema dünyası için bir başka önemi daha vardı Yılmaz Atadeniz’in… Sanatçıların haklarının korunması için yıllarca çeşitli dernek, sendika ve meslek birliklerinde görev aldı.  Ayrıca filmlerin korunması için de mücadele etti. Bu tür mücadelesini de ömrünün sonuna kadar yürüttü. 2008’de Antalya Film Festivali’nden, 2015’te de İstanbul Film Festivali’nde Onur Ödülü aldı. Sinemamızda tür sinemasını inşa ettiği gerçeği de böylece tescillenmiş oldu.

91 yaşındaki Yılmaz Atadeniz’in Covid-19 nedeniyle hayatını kaybettiğini kızı Işık Atadeniz açıkladı:“Babama kovid teşhisi konuldu. Ciğerlerinde enfeksiyon oluşunca yoğun bakıma alındı. Bu sabah da kaybettik” diyerek duyurdu Atadeniz’in kaybını. Artık o gökyüzündeki sinema kortejindeki yerini aldı. Geride 100’e yakın film bıraktı. Bugün cenaze töreninden sonra Aşiyan Mezarlığı’ndan son yolculuğa uğurlanacak.

Yeşilçam onun paltosundan çıkmıştı: Safa Önal vefat etti